Το σχολείο μας έχει την ονομασία «Πυθαγόρειο» Γενικό Λύκειο και είναι ένα σχολείο με μεγάλη ιστορία. Καιρός λοιπόν να τη διηγηθούμε για να γνωρίζουμε την ταυτότητά μας. Θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε το έτος ίδρυσής του το 1855 κατά την περίοδο της Ηγεμονίας με ηγεμόνα τον Ιωάννη Γκίκα. Μην απορείτε γιατί πηγαίνουμε τόσο μακριά αλλά από τότε υπάρχει η επονομασία «Πυθαγόρειο» Γυμνάσιο.

Το Γυμνάσιο εκείνης της εποχής αναλογεί στο σημερινό Λύκειο. Βέβαια η ιστορία έχει χαράξει τόσο πολύ τη μνήμη των ανθρώπων που σήμερα και ένα από τα δύο Γυμνάσια που λειτουργεί στην πόλη της Σάμου έχει και αυτό την επονομασία «Πυθαγόρειο», οπότε έχουμε αδελφάκι. Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ιωάννης Δ. Βακιρτζής στην «Ιστορία της Ηγεμονίας της Σάμου 1834-1912», σελ. 232, ότι ο Γκίκας « ?από του επομένου έτους προσεπάθησε να διοργανωθή το σχολείον τούτο συμφώνως με το πρόγραμμα των Γυμνασίων της Ευρώπης υπό το όνομα «Γυμνάσιον του Πυθαγόρου», «του ενδοξοτέρου των ανθρώπων, οποίον ποτέ έδωσεν η νήσος σας», σύμφωνα με τα λεγόμενά του στη Συνέλευση του 1856 . Το έκτοτε ιδρυθέν Γυμνάσιον διετηρήθη με την επωνυμίαν «Πυθαγόρειον Γυμνάσιον» αλλά την πλήρη μορφήν του έλαβε τούτο αργότερον επί της ηγεμονίας του Αριστάρχου.» Βέβαια υπήρχαν πολλές ελλείψεις αλλά σιγά-σιγά το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο άρχισε να οργανώνεται καλύτερα. Από το 1860 έως το 1909 ψηφίστηκαν νόμοι και θεσπίστηκαν διατάγματα που καθόριζαν τη λειτουργία του, το διορισμό καθηγητών και διευθυντών, το ωρολόγιο πρόγραμμα, τον τρόπο διδασκαλίας και τα διδακτικά βιβλία.

Το πρώτο κτήριο οικοδομήθηκε το 1882 βόρεια του Μουσείου, όταν ήταν ηγεμόνας ο Κ. Αδοσίδης. Στην πρόσοψη και πάνω από την κεντρική είσοδο είναι χαραγμένη πάνω σε λευκό μάρμαρο ανάγλυφη η μορφή του Πυθαγόρα με την επιγραφή «Πυθαγόρας Σαμίων». Αναφερόμαστε βέβαια στο κτήριο επί της οδού Γυμνασιάρχου Κατεβαίνη , όπου στεγάστηκαν στις δεκαετίες ?60 και ?70 το Γυμνάσιο και Λύκειο Θηλέων, στη συνέχεια το 2ο Γυμνάσιο και μετά το 1ο Δημοτικό και 1ο Νηπιαγωγείο. Το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο λειτούργησε στο κτήριο αυτό ως το 1934 και μετά επειδή αυξήθηκαν οι μαθητές δημιουργήθηκε η ανάγκη να ιδρυθεί νέο διδακτήριο σε άλλη θέση. Αυτό οικοδομήθηκε στην περιοχή Γεφυράκι και τα εγκαίνια λειτουργίας του έγιναν στις 30-9-1934, όπου στεγάζονται σήμερα το 1ο Πυθαγόρειο Γυμνάσιο και το 2ο Γυμνάσιο της πόλης μας. Οι μαθητές που φοίτησαν δεν ήταν μόνο Σαμιώτες, αλλά και Μακεδόνες και Θράκες και Μικρασιάτες και Ηπειρώτες και πολλοί από τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους.

«Το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο», σύμφωνα με το βιβλίο του Παύλου Διακογιάννη, Η παιδεία στη Σάμο από την Τουρκοκρατία μέχρι σήμερα, «σε όλη του τη σταδιοδρομία και παρά το ότι συνάντησε δυσκολίες, εμπόδια, αντιξοότητες και κομματικές εμπάθειες ως προς το διδακτικό προσωπικό, κατόρθωσε να παρουσιάσει αρκετή πρόοδο και ακμή, που τα λαμπρά αποτελέσματά του έγιναν γνωστά σε όλη σχεδόν την Ελλάδα και τη Μ.Ασία. [?] Συνολικά φοίτησαν στο Πυθαγόρειο Γυμνάσιο από το έτος 1855 μέχρι το 1907 φοίτησαν 3221 Σαμιώτες μαθητές και 509 από άλλα μέρη της Ελλάδας και από τη Μ. Ασία.»

Μετά τη Ένωση της Σάμου με την Ελλάδα η Μέση Εκπαίδευση στη Σάμο ακολούθησε την πορεία που καθορίσθηκε από το Υπουργείο Παιδείας. Βέβαια υπήρξαν πολλές αλλαγές ως προς τη μορφή των σχολείων και τα προγράμματα. Στην αρχή το Γυμνάσιο ήταν τετρατάξιο και γίνονταν δεκτοί μαθητές που είχαν απολυτήριο Σχολαρχείου. Από το έτος 1924 όλα τα Γυμνάσια μετατράπηκαν σε πεντατάξια και από τα Σχολαρχεία, άλλα καταργήθηκαν, άλλα έγιναν ημιγυμνάσια με το να προστεθεί σ? αυτά μια ακόμη ανώτερη τάξη. Το έτος 1929 τα Γυμνάσια έγιναν εξατάξια και αργότερα οκτατάξια όπου γίνονταν δεκτοί προς εγγραφή μαθητές ,οι οποίοι είχαν ενδεικτικό της Δ΄ τάξης του Δημοτικού σχολείου με παράλληλη διατήρηση και των εξαταξίων Γυμνασίων όπου εγγράφονταν όσοι αποφοιτούσαν από την Στ΄ τάξη του Δημοτικού σχολείου. Αυτοί εναλλακτικά είχαν δικαίωμα να εγγραφούν στην Γ΄ τάξη του οκταταξίου Γυμνασίου. Το 1951 η Μέση Εκπαίδευση χωρίστηκε σε δύο κύκλους σπουδών : σε Γυμνάσιο και σε Λύκειο και με κάποιες μικρές αλλαγές ή καθυστερήσεις αυτό εφαρμόσθηκε από το 1977 και εξής.

Στην πόλη της Σάμου λειτούργησαν 2 Γυμνάσια και 2 Γενικά Λύκεια και ένα Τεχνικό Λύκειο. Ίσως αυτός ο διαχωρισμός των Γυμνασίων και των Γενικών Λυκείων οφείλεται στην προ του 1977 διάκριση σε σχολεία αρρένων και θηλέων. Μετά τα σχολεία έγιναν μεικτά και το σχολικό έτος 1995-96 ιδρύθηκε το Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο με σταδιακή κατάργηση των δύο Γενικών Λυκείων. Το Ε.Π.Λ. ήταν ένα σχολείο με αρκετά θετικά χαρακτηριστικά, έδινε τη δυνατότητα στους μαθητές ή να παρακολουθήσουν τις Δέσμες και να δώσουν εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο ή να τελειώσουν τους Κλάδους και να περάσουν χωρίς εξετάσεις σε Τ.Ε.Ι . Όσοι δεν επιθυμούσαν συνέχιση των σπουδών μπορούσαν να αναζητήσουν εργασία ανάλογα με το πτυχίο του κλάδου και τομέα που είχαν τελειώσει. Το διάστημα που λειτούργησε, δηλαδή έως το 2000, στην πόλη της Σάμου συγκέντρωσε μαθητές από όλο το νησί. Από το 1999-2000 δημιουργήθηκε το Ενιαίο Λύκειο που στη συνέχεια μετονομάσθηκε σε Γενικό Λύκειο. Μέχρι το 2002 το σχολείο μας στεγαζόταν στα κτήρια όπου στεγάζονται σήμερα τα δύο Γυμνάσια της πόλης μας και από το 2002-2003 στεγάζεται σε νεόδμητο κτήριο στην περιοχή Περιβόλια της πόλης της Σάμου.

Βέβαια η παρουσία ενός σχολείου δεν καθορίζεται μόνο από το κτήριο και το ωρολόγιο πρόγραμμα αλλά κυρίως από τους μαθητές του και τους δασκάλους του. Και σε σχέση με αυτό το θέμα κάθε γενιά μαθητών και καθηγητών έχει αφήσει και αφήνει το σημάδι της. Επομένως η ιστορία του σχολείου συνεχίζεται ενώ πολλοί μαθητές που φοίτησαν σ? αυτό είναι ενεργά μέλη της Σαμιακής και Ελληνικής κοινωνίας χαράσσοντας το δρόμο για τους σημερινούς και μελλοντικούς μαθητές.